مقدمه

این روزها در سراسر دنیا و کشورمان، شاهد ظهور کسب و کارهائی به نام “کسب و کارهای استارت آپی” هستیم. نمونه های موفق ایرانی و غیر ایرانی آن نیز بسیارند. نمونه استارت آپ های موفق ایرانی عبارتند از: دیجی کالا، تخفیفان، نت برگ، آپارات، کافه بازار، دیوار، شیپور، باما، جیرینگ، تپ سی، اسنپ، کارپینو، آژانسی ، زودفود، بامیلو، علی بابا و … استارت آپ های آمازون، اوبر، تلگرام، و … ، نیز، نمونه های موفق استارت آپ های غیر ایرانی هستند.

نمونه های شکست خورده داخلی و خارجی آن نیز کم نیستند!

بی پی (Beepi) که علیرغم جذب حدود 150 میلیون دلار از ۳۵ سرمایه‌گذار در نهایت در ماه فوریه سال ۲۰۱۷ شکست خورد. یا Yik Yak: این شبکه اجتماعی، علیرغم جذب ۷۳ میلیون دلار از ۹ سرمایه‌گذار، بدنبال حملات سایبری و انتشار محتوای نامناسب که برای کاربرانش ناخوشایند بود، شکست خورد.

در بین استارت آپ های ایرانی نیز، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

استارت آپ چیتار: عمر این استارت آپ، کلاً 9 ماه بود. یا استارت آپ کاناپه که با ایده خرید و فروش املاک لوکس و گران ‌قیمت برای مشتری خاص ایجاد شده بود نیز کمتر از یک سال دوام آورد.

و …

استارتاپ ها، کسب و کارهائی هستند که در قالب ارائه یک محصول، خدمت یا راهکار متمایز و نوآورانه، نیازهای بازار را برآورده می کنند. هرچند، الزامی بر فعال بودن این کسب و کارها بر بستر IT نیست، اما بکارگیری IT در این کسب و کارها، بصورت جدی در دستور کار تاسیس کنندگان قرار دارد.چراکه به کمک IT ، میتوانند رشد تصاعدی و نه ثابت و یا خطی را تجربه نمایند.

از دیگر ویژگی های کسب و کارهای استارتاپی، ارزش آفرینی، آینده نگری و اجزای مدل کسب و کار برهم زننده  یا Disruptive Business Model است.

تحقیق ها نشان می دهد، یکی از علل کلیدی در شکست یک استارت آپ، عدم مدیریت درست مراحل 5 گانه رشد آن استارت آپ است. این مراحل عبارتند از:

• مرحله اول: ایده پردازی (IDEA VALIDATION-PRE SEED)

این مرحله اولین مرحله از چرخه حیات یک تجارت به شمار می‌رود و قبل از حالتی است که تجارت موردنظر به صورت رسمی شروع به فعالیت نماید. در این مرحله یک ایده ناب برای ایجاد یک کسب و کار جدید آماده شده است که باید برای تقویت و پخته‌تر شدن از فیلترهای زیادی عبور کند.

• مرحله دوم: استارت آپ (SEED STAGE- EARLY STAGE- LATER STAGE )

پس از آن که ایده موردنظر از فیلترهای اولیه عبور کرد، بررسی آن از همه جوانب انجام گرفت و تا جای ممکن نقاط ضعف برطرف شد، زمان آن  می‌رسد که خدمت و محصول مورد نظر در بخش کوچکی از بازار هدف وارد شده و مقبولیت خود را در این بازار به اثبات برساند.

این مرحله یکی از مراحل پرریسک  حیات استارت آپ به شمار می‌رود. عموماً خطا کردن در این مرحله تأثیر زیادی روی آینده کسب‌و‌کار خواهد داشت و شاید یکی از دلایل اصلی شکست خوردن استارت آپ ها در ۵ سال ابتدایی فعالیت، تصمیم‌های اشتباه در این مرحله باشد.

• مرحله سوم: رشد و ثبات (GROWTH AND ESTABLISHMENT)

در این مرحله کسب‌و‌کار دارای یک درآمد ثابت و معین است، جایگاه خود را در بین مصرف‌کنندگان و بازار هدف تثبیت کرده و محصولات ارائه شده توسط آن مشتریان پروپاقرص خود را یافته است. این درآمد معین و ثابت  به صاحبان کسب‌وکار کمک می‌کند تا هزینه‌های جاری خود را پوشش دهند. و همواره  به دنبال بهبود آرام اما پیوسته درآمد‌های خودباشند.

• مرحله چهارم: توسعه (EXPANSION)

در این مرحله تجارت موردنظر دارای یک مدل کسب‌وکار مشخص و تعریف شده است و همه تیم در جایگاه درست خود قرار گرفته و فرآیندهای کاری در زمان اجرا، روتین خاص خود را دنبال می‌کنند. . مدیران میانی، مدیریت تیم‌ها و نظارت بر اجرای پروژه‌ها را بر‌عهده دارند و  استارت آپ شما که اکنون تبدیل به یک تجارت و شرکت معتبر تبدیل شده، در صنعت حضور جدی خواهد داشت.

• مرحله پنجم: بلوغ تجارت و خروج (MATURITY AND POSSIBLE EXIT)

تجارت پس از گذر از مرحله چهارم، به یک سود مشخص و پایدار سالیانه رسیده است. در این مرحله دسته‌ای از شرکت‌ها در یک نقطه از پیشرفت خود متوقف شده و غرق  در وضعیت فعلی خود، از پیشرفت دست می کشند. در مقطه مقابل آن‌ها شرکت‌هایی هستند که همواره در حال تغییر وسازگاری خود با پارامترهای صنعت و جامعه هدف خود هستند و می ‌کوشند با داشتن انعطاف و چابکی لازم، پیشرفت خود را حفظ نمایند.
در این مرحله کارآفرینان با دو انتخاب مواجه می‌شوند:

1. گسترش بیشتر کسب‌و‌کار

2. خروج از کسب‌و‌کار