مقدمه

اسکرام، پرکاربردترین چارچوب چابک است که در صنایع و سازمان های مختلف بکارگرفته می شود و بدلیل این استفاده گسترده، بسیاری از شرکت ها، به دنبال اسکرام مسترهای حرفه ای یا مربیان اسکرامی هستند که با پیاده سازی این چارچوب، باعث نوآوری، تغییر، بهبود و کاهش زمان و هزینه پروژه ها و عملیات سازمان گردند.

PSM1 یا همان Professional Scrum Master 1 نیز یکی از محبوبترین مدارک بین المللی مرتبط با اسکرام است و طرفداران ویژه ای را در بین گواهینامه های بین المللی چابک، در اختیار دارد.

مربیان حرفه ای اسکرام و دارندگان مدرک PSM1، ضمن تسلط بر تفکر چابک (Agile Mindset)؛ ارزش ها و مانیفست های  ۴ گانه چابک(Agile Manifesto) را شناخته و ۱۲ اصل کلیدی چابک را درک می نمایند.اما این افراد، از بین چارچوب های مختلف چابک (مانند XP-DSDM – Crystal و …)، بر روی چارچوب اسکرام متمرکز می شوند.

مدرک بین الملی PSM1 نشان می دهد که دارنده این مدرک، درک حرفه ای نسبت به چارچوب اسکرام و همچنین بکارگیری آن در محیط عملیاتی دارد.

گواهینامه اسکرام مستر، توسط موسسه Scrum.org آمریکا و پس ازقبولی در آزمون PSM1 صادر می گردد. این آزمون شامل ۸۰ سوال تستی است که مدت زمان پاسخگوئی به آن ۶۰ دقیقه می باشد. آزمون PSM1، بصورت آنلاین برگزار شده و حداقل نمره قبولی در آن ۸۵٪ است. یعنی پاسخ درست به ۶۸ سوال. سوالات آزمون PSM1 از انواع سوالات چند گزینه ای، چند جوابی و همچنین صحیح/غلط است. برخلاف آزمون آنلاین متخصص حرفه ای چابک ACP، در آزمون PSM1،هیچ گونه نظارت آنلاینی بر روی شما صورت نمی گیرد.

هزینه آزمون PSM1 برای هر بار امتحان،150$  می باشد و مدت اعتبار این مدرک نامحدود بوده و نیازی به تمدید آن نیست.

از آنجائیکه زبان آزمون PSM1، زبان انگلیسی است، لذا دانش حداقلی زبان انگلیسی و همچنین شناخت ترمینولوژی زبان انگلیسی اسکرام الزامی است. در مجموع، سطح زبان و درک سوالات انگلیسی این آزمون، در سطح متوسط است.

آزمون PSM1، پیش نیاز خاصی ندارد اما حضور در یک دوره مدیریت چابک و یا آشنائی با چارچوب اسکرام، مزیت محسوب می شود.

دارندگان مدرک PSM1، باید انواع روش های توسعه محصول (آبشاری-تکرارپذیر-افزایشی-چابک) را بشناسند و درک درستی از تفاوت های چارچوب های سبک وزن (Light Weight) و چارچوب های کامل (Fuller Approach) در چابک را داشته باشند. موضوع مهم دیگر، درک تفاوت Being Agile و Doing Agile است.

Being Agile، بر درک واقعی و درونی ارزش ها، ۴مانیفست و اصول ۱۲ گانه چابک استوار است. اما Doing Agile، تنها بر اجرا و پیاده سازی چارچوب های چابک (مانند اسکرام) تمرکز دارد.

شکل ۱: تفاوت Being Agile و Doing Agile

موضوع دیگری که مربی حرفه ای اسکرام باید بداند، درک تفاوت مثلت محدوده-زمان و هزینه در پروژه های آبشاری و صنعتی و پروژه های دانشی و چابک است.

علاوه بر‌ آن، دارندگان مدرک PSM1، باید تحلیل درستی از جایگاه چارچوب های مختلف چابک (اسکرام – XP- کانبان-FDD-DSDM و …) بخصوص چارچوب اسکرام را در بین سایر چارچوب ها داشته باشند.

اسکرام بر ۳ پایه اصلی شفافیت (Transparency)، بازرسی (Inspection) و تطبیق (Adaptation) و همچنین ۵ ارزش تمرکز (Focus) ، شجاعت تیم  اسکرام ‌(Courage)، بازبودن یا عدم پنهان کاری (Openness)، تعهد (Commitment) و در نهایت احترام (Respect) بنا نهاده شده است و لازم است تا مربی حرفه ای اسکرام درک درست، عمیق و کاملی از موارد گفته شده داشته باشد.

شکل ۲: پایه های اصلی در اسکرام

شکل ۳: ارزش های ۵ گانه در اسکرام

در اسکرام، ۳ نقش کلیدی مربی اسکرام (Scrum Master)، مالک محصول (Product Owner) و تیم توسعه (Development Team)  حضور دارند که با توجه به تمرکر آزمون PSM1 بر روی مربی اسکرام، شناخت دقیق مسئولیت ها و اختیارات این نقش، اهمیت ویژه ای در آزمون PSM1 برای داوطلبان دارد.

شکل ۴: نقش های کلیدی ۳ گانه اسکرام

موضوع دیگری که مربی حرفه ای اسکرام باید بر آن مسلط باشد، خروجی ها و یا آرتیفکت های تولید شده در چارچوب اسکرام، مانند بک لاگ محصول(Product Backlog) ، بک لاگ اسپرینت (Sprint Backlog) و نمودار ‌Burndown Chart  است.

همچنین علاقمندان به کسب مدرک PSM1، لازم است تا درک صحیحی از جلسات مهم اسکرام داشته باشند. مهم ترین این جلسات، جلسات برنامه ریزی اسپرینت (Sprint Planning)، جلسات روزانه اسکرام (Scrum Daily Meeting)، جلسات مرور اسپرینت اسکرام (Sprint Review Meeting)، جلسات مرور کلی یک اسپرینت (Sprint Retrospective) و همچنین جلسات پالایش بک لاگ محصول (Product Backlog Refinement) می باشند.

شکل ۵: مهم ترین جلسات در اسکرام

هر یک از این جلسات در بازه های زمانی مختلف، در مدت زمان های مختلف اما ثابت، در محل های از پیش تعیین شده و با حضور اعضای مختلفی از تیم اسکرام و یا حتی مشتری صورت می پذیرد.

به عنوان مثال، اگر اسپرینت ها یا بازه های زمانی تحویل محصول در اسکرام را ماهانه درنظر بگیریم، در اینصورت جلسه برنامه ریزی اسپرینت در اول هر ماه و به مدت حداکثر ۸ ساعت و با حضور کل تیم اسکرام، یعنی مربی اسکرام ، مالک محصول و تیم توسعه صورت می پذیرد؛ در حالیکه جلسات روزانه اسکرام که بصورت ایستاده برگزار می گردد، روزانه به مدت ۱۵ دقیقه و با حضور تیم توسعه برگزار می گردد.

موضوع دیگر مهم که مربی حرفه ای اسکرام باید بر آن مسلط باشد، نحوه کنترل پروژه چابک اسکرام و نیز بکارگیری نمودار Burn Down Chart برای تعیین شاخص های مهمی مانند سرعت کار تیمی و یا تاریخ اتمام هر اسپرینت است.

با بکارگیری این نمودار، مربی اسکرام می تواند به تیم نشان دهد که متوسط سرعت کار تیم توسعه در آن اسپرینت چقدر بوده و  اسپرینت چند روز زودتر و یا دیرتر،به اتمام می رسد.

شکل ۶: نمونه ای از نمودار Burndown Chart (با نمایش تاخیر در زمان اتمام پروژه)

در انتها یادآور می شوم که اگر داوطلبان و علاقمندان اخذ مدرک PSM1، در آزمون PSM1 قبول شوند، گواهینامه رسمی و بین المللی موسسه بین المللی Scrum.org را به همراه آرم PSM1 که بر روی گواهینامه نقش بسته است، دریافت می کنند. همچنین نام و نام خانوادگی قبول شدگان، بصورت عمومی برای مشاهده همکاران، مدیران، کارفرمایان و مشتریان حاضر و آتی در سایت scrum.org قابل مشاهده می باشد.

شکل ۷: نمونه ای از گواهینامه PSM1